کندلی‌لر بوشانماقدا شهرلی‌لری قاباقلادیلار

کئچن قیرخ ایل بویوندا شهرده‌کی هر 40 بوشانماغا کندلرده فقط بیر بوشانما اولوردو. آما 83-جو ایلینده بو نسبت اوتوزا چاتمیشدی. مطبوعاتین یازدیغینا گؤره ایشسیزلیک کیمی عامللر کندلی‌لری شهرلره چکیب و جوان نسلین کؤچمه‌سی ایله اؤلکه‌میزین بعضی کندلری بوشالیب. آما کندلی‌لرین شهرلره آشیری کؤچمه‌سی نه اینکی بوشانما سایی‌سینی آزالتماییب بلکه آمارلارین گؤستردیگینه گؤره شهرده‌کی هر 10 بوشانماغا کندلرده 9 بوشانما ثبت اولور. ائله بیر آمار کی جامعه شناسلارین دئدیگینه گؤره اونلارین کناریندان راحتجه‌سینه کئچمک اولماز. چونکی کندلر کئچمیشدن قالان عادتلریمیزین خزانه‌سی ساییلیرلار و اونلار بو صدمه‌لرین معرضینده اولورسالار بیزلره بؤیوک خطر ساییلیر.

بیر مدّت اوّل رضا آزادی مازندران استانداریسی‌نین کند ایشلری دفتری‌نین رئیسی استانین کندلرینده اجتماعی صدمه‌لرین آرتماسیندان خبر وئریب دئمیشدی: بوشانما، اعتیاد و . . . کیمی اجتماعی صدمه‌لر کندلره‌ده داخل اولوب و یوخاری مدیرلر بو صدمه‌لر آزالتماق اوچون دوزگون سیاستلر اجرا ائله‌مه‌لیدیلر. همدان کندلرینده ده بوشانما سایی‌سی مازندراندان دالی قالمیر. هر یوز کند ائولنمه‌سیندن دؤردو بوشانماغا چاتیر. بو آمار نهاوند کندلرینده داها یوخاریدیر. 90-جی ایلینده نهاوند شهرینده 435 باش وئرمیش بوشانمالارین 204-و کندلره مخصوص ایدی.

جاری ایلین مردادیندا دا شرقی آذربایجان بناب شهری‌نین فرمانداری سعید برقی، بناب کندلری‌نین بوشانما سایی‌سی‌نین آرتماسیندان خبر وئردی. بو مسأله‌نین اساس سببی مئدیادان انتقال تاپان فرهنگ اولا بیلر. هر کندین اهالیسی تصویری مئدیادان چوخ استفاده ائله‌دیکجه داها چوخ بو صدمه‌لرین معرضینده اولورلار.

هوانین چیرکلیگی سرطان گتیرر

جهانی بهداشت سازمانی: هوانین چیرکلیگی سرطان گتیرر

جهانی بهداشت سازمانی نهایتده بؤیوک شهرلرده یارانان چیرکلی هوانین سرطانلی اولدوغونو آچیقلادی.

آسوشیتدپرسین وئردیگی خبره گؤره «سرطان باره‌سینده بین‌المللی تحقیقات سازمانی» (IARC) هوانین چیرکلیگی، دخانیات و اولترا بنفش ایشیقلاری کیمی، سرطان عاملی اولا بیلر.

بو نتیجه فرانسه‌ده جهانی بهداشت سازمانینا باغلی اولان بیر متخصص هیأتی ایله مشورتدن سونرا اله گلدی.

IARC-نین سرطانلی مادّه‌لری دَیَرلندیرن بیر بؤلومونون رئیسی، کورت استریف بو باره‌ده دئدی: چوخلارین نفس آلدیغی هوا مرکّب سرطانلی مادّه‌ ایله قاریشیب.

اونون دئدیگینه گؤره «محیطی سرطان عامل‌لرین» اَن اساسلی‌سی هوا چیرکلیگیدیر و محیطده‌کی سیگار توستوسو ایکینجی درجه‌ده یئر آلیر.

بو نظر دنیانین باشا باشیندا 1000 –دن چوخ آنالیزدن سونرا اعلام اولوب. آنالیزلر بو نتیجه‌یه گتیردیلر کی چیرکلی هوا، آغ جیگر سرطانینا سبب اولا بیلر.

IARC-نین وئردیگی آمارا گؤره 2010-جو ایلینده دنیادا 222000-دن آرتیق انسان، هوا چیرکلیگیندن عمله گلن سرطان تأثیرینده اؤلوبلر. بو سازمانین اعلامینا گؤره هوا چیرکلیگی مثانه سرطانینا دا گتیرب چیخارا بیلر.

استریفین دئدیگینه گؤره، بؤیوک شهرلرده هوا چیرکیلیگی‌نین چوخ اولدوغونا گؤره بعضیلری ماسکدان استفاده ائله‌مکله هواداکی معلق اولان ذرّه‌لردن قورونا بیلرلر آما هوا کیفیّتینی دوزلتمک اوچون دولتلر طرفیندن اساسلی ایشلر گؤرولمه‌لیدیر.

سس‌سیزلیک رستورانی

سس‌سیزلیک، نیویورکدا بیر رستورانی مشهور ائله‌ییب. بو رستورانین مشتری‌لری بیلرلر کی اورانین خصوصیّتی سس‌سیزلیکدیر. بونا گؤره سس‌سیز و های-کویدن اوزاق بیر یئرده یئمک یئمک ایسته‌ینلر بو رستورانا گئدیرلر. بو رستورانین صاحبی دئییر: دینجلیگین و استراحتین بیر یولو دا سس‌سیزلیکده یئمک یئمکدیر. ائله بونا گؤره‌ ده مشتری‌لریمین استراحتی اوچون بو یولدان استفاده ائتمک قرارینا گلدیم و خوشبختلیکله انسانلار بو یولدان استقبال ائله‌دیلر. استقبال او قدر چوخ اولور کی گئجه‌لر رستوراندا بوش میز قالمیر.

دینی تعلیمات معاصیرلیکله ضدّیت تشکیل ائتمیر

مدرن دنیانین جریانلاری ایله منطبق اولان دینی تعلیماتدان تازا آنلاییشلار، معاصرلیکله ضدّیت تشکیل ائتمیر. بعضی مدرنیزاسیون فکر صاحبلری‌نین اینانجینا گؤره معاصیرلیک سکولاریزمله ال-اله‌دیلر و برابر اولماغا محکومدولار بیر حالدا کی بعضی جامعه‌لرده بئله اولمور.

معاصرلیک اون سککیزینجی عصردن باب اولان بیر اصطلاحدیر و اوندان نظرده توتولان تجربی علمی تأیید دامغاسی وورولان باخیشلارا اوز گتیرمکدیر کی حقیقتده عقل و منطقله بیر باشا رابطه‌ده‌دیر. اونون اساس دَیَرلری مادّی باخیشلارلا تطبیق یئیه بیلن علمی باخیشلارا دایانیر.

سکولاریزم غیر سماوی یول‌لارین دالیسیجا اولدوغو اوچون بو جهتدن معاصرلیکله داها مطابق گؤرونور آما اونونلا تماماً وحدت تشکیل وئرمیر. اولا بیلر معاصرلیکده معنوی و دینی باخیشلاردان عمله گلن نظریه‌لر اولسون کی سکولاریزم اونلارلا موافق اولماسین. بو مقامی‌دا نظره آلماق لازمدیر کی هر عصرین اؤز معاصر نظرلری وار و زمان کئچدیکجه اونلار سنّته چئوریلیر و سکولاریزم دایره‌سیندن خارج اولور.

تاریخ بویو هر عصرین دینی دوشونجه‌لری او عصرین دین عالملری و خادملری دوشونجه‌سی تأثیرینده‌ اولوب. بو جهتدن معاصرلیک هر عصرده مترقّی دینی باخیشلاردان فایدالانیب و بونلار بیر-بیری‌لری ایله ضدیّت تشکیل ائله‌میر.

مسجدالنبی اسلام صدریندن ایندیه قدر

مسجدالحرامدان سونرا اَن شرافتلی مسجد، مدینه‌ده یئرلشن رسول الله (ص) مسجدیدیر. پیغمبر (ص) بو مسجدده نماز قیلماق باره‌ده بویوروب: «صَلاةٌ فِی مَسْجِدِی تَعْدِلُ أَلْفَ صَلاة فِیمَا سِوَاهُ مِنَ الْمَسَاجِدِ إِلاّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ؛ منیم مسجدیمده بیر نماز قیلماق آیری مسجدلرده مین نماز قیلماقلا برابردیر مگر مسجدالحرام».

رسول الله (ص) یثربه داخل اولاندا، بوتون طایفالار و بؤیوکلر حضرتین اونلارین ائوینه وارد اولماقلارینی ایستیردیلر. آما او حضرت بویوردو: او یئرده متوقّف اولاجاق کی دَوه‌سی دیزه چؤکه. دَوه ده ایندی مسجدالحرام اولان یئرده دیزه چؤکدو. دَوه‌نین دیزه چؤکمه‌سینه لاپ یاخین ائو، ابو ایّوب انصاری‌نین ائوی ایدی. او ائوین، بیری-بیری‌نین اوستونده اولان ایکی اوتاغی واریدی. حضرت اوردا اقامت بویوردو.

اوّلده حضرت آشاغی مرتبه‌ده و ابو ایّوب عیالی ایله بیرلیکده اوست اوتاقدا ایدیلر. بیر مدّت سونرا ابو ایّوب پیغمبرین باشی اوستونده اوتوردوغوندان کراهتینی بیلدیریب یئرلری‌نین دگیشمه‌سینی ایسته‌دی، آما پیغمبر (ص) قوناق و گئد-گلی‌نین چوخ اولدوغو اوچون همان شرایطی داها راحت بیلدی.

پیغمبرین (ص) اقامت بویوردوغو محلّه، منطقه‌نین اورتالاریندا  یئرلشیردی –شرقی و غربی حرّه و احد و قبا آراسیندا- بو مسأله اورانین مسجد اولماسینا اساس سببلردن بیری اولدو.

او یاخینلیقدا مسجد اوچون نظرده آلینان یئرین بیر بؤلومونده غرقد و نخل آغاجلاری واریدی و بیر بؤلومو ده قبرستانلیغیدی. بیر بؤلومو ده سهل و سهیل آدیندا ایکی یتیمین ایدی کی پیغمبر (ص) ولی‌لریندن آلدی و مسجد دوزلتمگه حاضرلادی.

پیغمبرین (ص) بنا ائتدیگی مسجدین اوزونلوغو 70 ذراع و اَنی 60 ذراع (تقریباً 1050متر مربع) و اوجالیغی 1.75 متر ایدی. مسجدین اوّل بناسی نخل آغاجی‌نین تنه و یارپاقلاری ایله اولدو. آما زمان بویوندا دفعه‌لرله گئنیشلنیب بو گونکی کیمی اولوب.

هجرتین یئددینجی ایلینده مسلمانلارین سایی چوخالدیقجا مسجدین ان-بویو چوخالدی و مساحتی تقریباً 2475 متر مربعه چاتدی.

هجرتین اون یئددینجی ایلینده مسلمانلارین سایی چوخالماقلا ایکینجی خلیفه مسجدین اطرافینداکی ائولری آلیب مسجده ضمیمه ائتدی. مسجدین مساحتی 3575 متر مربعه چاتدی و اونون بؤیومه‌سی ایله تازا قاپیلار اونا قویولدو.

هجرتین 29-جو ایلینده ده اوچونجو خلیفه مسجدی گئنیشلندیریب 4071 متر مربعه چاتدیردی. عثمان مسجدین عمومی وضعیّتین دگیشیب اونون بناسیندا یونولموش و ناخیشلی داشلاردان استفاده ائله‌دی و مسجدین اؤن طرفینده امام جماعتین دوردوغو یئرده، مقصوره (کیچیک غرفه) دوزلتدیردی کی عمر بن خطابا حمله اولدوغو اتفاق بیر داها باش وئره بیلمه‌سین و امام جماعت محفوظ یئرده دورسون.

هجرتین 88-جی ایلینده ولید بن عبدالملک زمانی عمر بن عبدالعزیزین مدینه والیسی اولاندا مسجد چوخ توسعه تاپدی. ولیدین امری ایله پیغمبرین (ص) مرقدی‌نین دؤره‌سینه دیوار چکیلیب او طرفدن‌ده مسجدین مسحاتینه آرتیریلدی و مسجد 7400 مربعدن آرتیق اولدو. سقفی‌نین اوجالیغی 12 متره چاتدی. مسجدده ایشله‌نن بزکلر و داشلار اونو او گونون جزیرة العربینده تایی اولمایان بیر بنایا تبدیل ائله‌دی.

عباسی خلیفه‌سی مهدی، هجرتین 161 یا 162-جی ایلینده مسجدین توسعه‌سینه اقدام ائله‌دی. اونون مسجده آرتیردیغی مساحت 2450 متر مربع اولدو.

هجرتین اونونجو عصرینده ده عثمانلی سلطانلاری مسجدین توسعه‌سینه ال ووردولار. هجرتین 938-جی ایلینده سلطان سلیمان مسجدین تازادان تیکیلمه‌سینده بیر ایشلر گؤرسه‌ده اساس توسعه‌نی بیرینجی سلطان حمید، هجرتین 1265-جی ایلینده باشلادی. اون اوچ ایل بویوندا مسجد چوخ گؤزل و دواملی تیکینتی ایله تازادان بنا اولوندو. بو بنا مسجدین گؤردویو لاپ محکم بنا ایدی. اوندان سونراکی سلطانلار دا مسجدین آبادلیغینا چالیشدیلار و نهایت مسجد بو گونکی دورومونا گلیب چاتدی.